Za osam vekova manastira Studenice, konzervatorsko-restauratorski radovi na Bogorodičnoj crkvi izvedeni su svega dva puta – 1568. godine, i u prethodnih deceniju i po, kada je freskama, koje se svrstavaju među najvrednija dela vizantijske umetnosti ranog 13. veka, vraćen prvobitni izgled.

Crkva Vavedenja Presvete Bogorodice izgrađena je 1196. godine, a oslikana nekoliko godina kasnije kada su braća Stefan Prvovenčani i Sveti Sava, preneli mošti oca Stefana Nemanje iz Hilandara u crkvu njegovog večnog počinka u Studenicu.

„Mi o tom oslikavanju imamo pisano svedočanstvo koje je Sveti Sava naložio da se ispiše ispod kupole velike naše crkve. Tu on nabraja osnovne podatke o manastiru. Ko je ktitor. U kojim okolnostima je manastir podignut i nabraja na kraju sinove Nemanjine koji su ga završili”, navodi arhimandrit Tihon, iguman manastira Studenica.

To je ujedno i prvi ktitorski natpis na ćirilici u srpskim crkvama. Slova su ispisana zlatom. Od zlata su i zvezde na monumentalnoj fresci Raspeće Hristovo i oreolima svetaca. Čak i vezeni detalji na odeždama. Suvim zlatom plaćen je i poludragi kamen, lapis lazuli od kojeg se dobijala prepoznatljiva vizantijsko plava boja.

„Najstariji sloj živopisa se datira iz 1208-1209 godine. Međutim tu je prisutno i slikarstvo iz 16. veka, tačnije 1568. godina. Tako da su delovi tog živopisa pred nama. Iz dva perioda restaurastori u proteklom periodu su sređivali i pokušali da mu vrate prvobitni sjaj”, objašnjava Srna Rančić, iz muzej Srpske pravoslavne crkve.

Najzahtevniji radovi slikara konzervatora iz Republičkog Zavoda za zaštitu spomenika bili su na fresci Uspenja Bogorodice.

„To zlato tada je bilo drugačije. Danas sve može da se zameni zlatnim jelte pigmentom. Zlatnim akrilom. Ali zlatni listići su takođe nezamenjivi”, ističe Emilija Popović, freskoslikarka.

Freska Raspeće Hristovo ponovo zaokuplja pažnju stručne javnosti jer je na naslovnoj strani knjige o Vizantijskoj umetnosti u izdanju prestižne Sorbone.

(Pančevac/RTS)