Na kongresu, koji je tim povodom organizovan od 9. do 11. oktobra u Filmskoj kući u Dolovu, o kulturnom nasleđu tog pančevačkog sela govorilili su etnolozi, arheolozi, antropolozi, a predavanje je održao i čuveni reditelj Đorđe Kadijević, koji je snimio nekoliko filmova na području južnobanatskog mesta.

Pored ostalih, događaju su prisustvovali i pesnici iz Beograda i zainteresovani đaci pančevačke gimnazije, koji su poslednjeg dana učestvovali u radionici na prethodno obrađene, kao i o tome što su videli tokom obilaska bitnih mesta iz dolovačke prošosti.

Događaj je organizovalo udruženje „Plavi mak“ u saradnji s dolovačkim Domom kulture, a podržali su ga Pokrajinski sekretarijat za privredu i turizam, kao generalni sponzor, i u svojstvu prijatelja i Narodni muzej Pančevo, Zavod za zaštitu spomenika u Pančevu i RTS.

Kongres „Dolovoz“ počeo je u četvrtak, 9. oktobra, predavanjem etnologa Nikole Vlajića (Zavod za zaštitu spomenika kulture u Pančevu).

Njegova tema bila je narodno graditeljstvo Dolova, koja se, pored ostalog, ticala i staništa izvan naselja, kao što su vinogradarske kolibe, stočarski stanovi i zemunice.

Nakon toga, antropološkinja i etnološkinja Svetlana Mesicki (Narodni muzej Pančevo) govorila je o gastroheritologiji – interdisciplinarnom pristupu, koji stavlja hranu u kontekst kulturnog i duhovnog nasleđa jednog naroda.

– O odnosu prema hrani su i antički mislioci rekli: „Mi se nismo okupili da bismo jeli, već da bismo jeli zajedno“. Danas se na hranu gleda površinski, a njena istorija hrane ima razne tabue, magijska verovanja i mitove. Ona, takožđe ima i svoju simboliku i odraz je lokalnog indentiteta, što se može videti na primeru štrudle, koja je u Dolovo stigla u 18. veku. I to nije samo kolač, već je i istorija slojeva, to jest mađarskog kulinarskog uticaja, nemačke pedantnosti u pripremi testa i srpskog običaja gostoprimstva. I kada čuvamo recept, ne čuvamo samo način pripreme, već i priču o sebi – navela je Svetlana Mesicki.

Dok je ona to govorila, predsednica Udruženje žena „Dolovke“ Kamenka Smiljković demonstrirala je pripremu dolovačkog breda – banatske štrudle, koji su nešto kasnije i učesnici u ovom događaju mogli da degustiraju.

– Tom prilikom prikazala sam i kako se sprema štrudla s makom, a u naredna dva dana pravila sam je i sa višnjama i orasima. Pored toga, pripremali smo i tradicionalnu hranu bez mesa, kao što su pite ručno mešene sa oklagijom, štapići sa belim lukom i mirođijom, gibanica, pogačice sa čvarcima, ajvar, pinđur i ljutenicu. Rekla bih da su svi zadovoljni, a i nama iz udruženja dopalo nam se sve to što smo čuli od stručnjaka tih dana – rekla je Kamenka.

Prvi dan je završen predavanjem etnomuzikološkinje Marije Vitas o rumunskoj izvornoj muzici, koja sve to vreme pratila njeno izlaganje.

Opsežno predavanje arheologa Jelene Đorđević i Vojislava Đorđevića (Narodni muzej Pančevo) otvorilo je drugi dan, petak, 10. oktobar, a pored njih tu su bili i dugogodišnji kopači, koji su zajedno s njima radili na istraživanjima još od 2010. godine u vezi sa topografijom.

To je i prikazano u prezentaciji, kao i rezultati istraživanja na lokalitetu „Ciglana“.

Usledilo je i obraćanje legendarnog reditelja Đorđa Kadijevića o vizuelnim specifičnostima i značaju za filmsko stvaralaštvo Dolova i Deliblatske peščare, a zatim i projekcija filma „Sveto mesto“, snimljene u Dolovu.

Kadijević, koji je i pored najbolje namere da i fizički prisustvuje događaju, zbog bolesti se učesnicima kongresa skupa obratio putem video-snimka, u kojem je ushićeno govorio o svojoj fascinaciji Dolovom, Deliblatskom peščarom i ličnim iskustvima s tim u vezi.

Čuveni reditelj je celu svoju impresiju nazvao metafizikom ravnice, rekavši da u ravnici ništa ne baca senku, osim čoveka.

On je ispričao i kako je za pomenuti film „Sveto mesto“, išavši po Dolovu i našao razrušenu crkvu, koja zapravo i nije crkva, već je kapela neke bogate porodice na groblju.

Ta građevina se u pomenutom filmu iz 1990. godine jasno videla i Kadijeviću bila veoma važna kao prostor za ključne scene, a sada je obrasla u žbunje, što su su sutradan videli i učesnici kongresa i zbog toga bili potišteni.

Ipak, prema njihovim rečima, ostale su pločice iz Mađarske, koje i danas sijaju nekom posebnom svetošću…

Kongres je završen u subotu, 11. oktobra, kada je organizovana radionica kreativnog pisanja na teme koje su obrađene prethodnih dana, kao što su geografske, istorijske, etnološke, muzičke, gastronomske, vizuelne i filmske.

(Opširnije u narednom štampanom izdanju „Pančevca“)